Bloomberg’in konuyla ilgili haberinde, Evergrande’nin kurucusu ve Yönetim Kurulu Başkanı Şu Ciayin’in bu ay başından beri polis tarafından belirlenen özel bir konutta kontrol altında tutulduğu ileri sürüldü.
Milyarder iş insanın neden gözetim altında tutulduğu açıklanmazken tedbirin, borç krizindeki şirketler grubuna yönelik yürütülen mali ve adli soruşturmalarla bağlantılı olduğu tahmin ediliyor.
Çin’in Ceza Usulü Yasası’nda “konutta polis gözetimi”, resmi gözaltı veya tutuklama dışı bir tedbir olarak uygulanabiliyor.
Tedbir altına alınan kişi, bulunduğu yeri terk edemezken başkalarıyla görüşebilmesi ve haberleşebilmesi için otoritelerin onayı gerekiyor.
Kural olarak 6 ayı aşmaması gereken polis gözetimi, kişinin suçlanacağı anlamına gelmiyor.
Borç problemlerine ek olarak soruşturmalarla karşı karşıya
Çin’in önde gelen emlak şirketlerinden, inşaat sektöründe dünyanın en büyük yatırımcılarından olan Evergrande grubu, iki yıldır süregelen borç problemlerine ek olarak düzenleyici kurumların ve adli makamların yürüttüğü soruşturmalar nedeniyle zor günler geçiriyor.
Şirketin, vadesi dolan borçlarını yeniden yapılandırmak için hazırladığı plan, düzenleyici kurumların ve adli makamların yürüttüğü soruşturmalar nedeniyle çıkmaza girmiş durumda.
Evergrande, 16 Ağustos’ta Borsaya yaptığı bildirimde, ana iştiraki Hengda Gayrimenkul Grubu’nun, bilgi paylaşımı kurallarını ihlal ettiği şüphesiyle otoritelerce soruşturulduğunu duyurmuştu.
Şirket, 24 Eylül’deki Hong Kong Borsası’na bildiriminde ise borçlarını yeniden yapılandırmak üzere hazırladığı plana, Çin Menkul Kıymetler Düzenleme Komisyonu ile Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu tarafından “idari tedbir” konulduğunu, soruşturma nedeniyle yurt dışında yeni borç tahvili çıkaramayacağını belirtti.
“Gölge bankacılık” şüphesi
Ayrıca grubun varlık yönetimi iştiraki Evergrande Finansal Varlık Yönetimi’nin de “gölge bankacılık” faaliyetlerine yönelik adli soruşturma altında olduğu anlaşılıyor.
Şirketin, bireysel müşterilere sattığı menkul varlıklardan elde ettiği gelirleri, düzenlemelere aykırı olarak konut projelerinin finansmanında kullandığı iddia ediliyor.
İştirakin merkezinin bulunduğu Şıncın şehrinde polis, 18 Eylül’de “şirketin bazı çalışanlarının” soruşturma kapsamında gözaltına alındığını bildirmişti.
Gözaltına alınanların kimliği açıklanmazken, ulusal basın organlarına sızan bilgilerde, aralarında Genel Müdür Du Liang ve Genel Müdür Yardımcısı Yao Bıncai’nin olduğu, yönetici düzeyinde 10’dan fazla kişinin, “yasa dışı fon toplama” şüphesiyle soruşturulduğu ileri sürülmüştü.
Eski yöneticiler de gözaltında
Ekonomi ve finans haberleri servisi Caixin’in, “konu hakkında bilgi sahibi kaynaklara” dayandırdığı haberine göre, Evergrande’nin eski Üst Yöneticisi (CEO) Şia Haycun ve eski Mali İşler Koordinatörü (CFO) Pan Darong da gözaltında tutuluyor.
Şia ve Pan, 2021’de, grubun krediler için üçüncü taraflara teminat gösterdiği banka mevduatlarını iştiraklerine yönlendirdiğinin anlaşılmasıyla ortaya çıkan skandal nedeniyle temmuzda istifa etmişti.
Grubun 16 Eylül’de devlete devredilen sigorta şirketi Evergrande Hayat Teminat’ın eski yöneticisi Cu Cialin de 17 Eylül’de gözaltına alınmıştı.
İnşaat alanında en büyük yatırımcıydı
Şu Ciayin tarafından 1996’da “Hengda Grup” adıyla Çin’in güneyindeki Guangcou şehrinde kurulan şirket, büyük şehirlerdeki büyük ölçekli konut ve kentsel dönüşüm projelerine yaptığı yatırımla kısa sürede dünyanın en büyük inşaat ve emlak şirketlerinden biri haline gelmişti.
2009’da Hong Kong Borsası’ndaki halka arzında 722 milyon dolar yatırım toplayan şirket, 2018’de inşaat sektöründe dünyanın en çok gelir elde eden şirketi olmuştu.
Çin’de 2019 sonunda başlayan Kovid-19 salgınıyla ortaya çıkan “konut yatırımları ile satışlarda durgunluk, hükümetin inşaat ve emlak sektöründeki sağlıksız büyümeyi engellemek için 2020’den itibaren gayrımenkul şirketlerine getirdiği kredi kısıtlamaları” büyük borç-büyük yatırım döngüsüyle ilerleyen sektörde ödeme problemlerini ortaya çıkarmıştı.
2021’de 476 milyar yuan (yaklaşık 65 milyar dolar), 2022’de 105 milyar yuan (yaklaşık 15,7 milyar dolar) zarar açıklayan Evergrande’nin toplam borç yükümlülüğü, 2022 sonu itibarıyla 2,4 trilyon yuana (yaklaşık 330 milyar dolar) ulaşmıştı.
Bu yıl, vadesi gelen borçlarını ödeyemediği için birçok kez temerrüde düşen şirket, 17 Ağustos’ta ABD’de iflas koruması için mahkemeye başvurmuştu.
